Hoa Dừa Cạn - Đặc điểm, ý nghĩa và cách trồng tại nhà

Cây dừa cạn – loài cây nhỏ bé với sắc màu rực rỡ, không chỉ là lựa chọn lý tưởng để tô điểm cho không gian sống, mà còn mang trong mình những giá trị sức khỏe đáng quý. Cây dừa cạn đã được ứng dụng rộng rãi trong y học cổ truyền và hiện đại nhờ chứa nhiều hoạt chất quý hiếm. Trong bài viết này, hãy cùng tapl.edu.vn khám phá những công dụng tuyệt vời của cây dừa cạn cũng như cách sử dụng an toàn, hiệu quả để chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

Đặc điểm tự nhiên của cây hoa dừa cạn

Cây Dừa Cạn là loài thảo sống lâu năm, có chiều cao từ 40 – 80cm, với các cành vươn thẳng đứng. Lá cây dài từ 3 – 8cm, rộng 1 – 2,5cm, có hình thuôn dài, đầu nhọn và hẹp dần về phía cuống. Lá mọc đối xứng, không có nhựa mủ, và cuống lá ngắn. Gân lá có hình lông chim và lồi lên ở mặt dưới.

Hoa Dừa Cạn thường mọc đơn lẻ ở kẽ lá, có màu trắng, hồng, hoặc đỏ, với phần giữa hoa thường có màu vàng hoặc đỏ sậm, mang mùi thơm nhẹ. Đài hoa hợp thành ống ngắn, tràng hoa có hình đinh với 5 cánh mỏng. Mỗi hoa có 5 nhị rời, đính vào ống tràng xen kẽ với cánh hoa. Lá noãn có 2 phần, hợp với nhau ở vòi và đầu nhuỵ nhưng rời ở bầu.

Quả của cây Dừa Cạn có hình dạng thuôn dài từ 2,5 – 5cm, rộng 2 – 3cm, đầu quả hơi tù. Mỗi quả chứa từ 12 – 20 hạt nhỏ hình trứng, có màu nâu nhạt và trên bề mặt hạt có các nốt nổi xếp theo hàng dọc. Hoa và quả xuất hiện quanh năm.

Rễ Dừa Cạn có đường kính từ 1 – 2cm, dài 10 – 20cm, mặt ngoài hơi nhẵn và có màu nâu vàng. Phía gốc thân có màu xám, với nhiều vết sẹo của cành con. Rễ cứng, khó bẻ, mặt cắt ngang có màu trắng ngà, vị đắng và không mùi.

Phân bố, thu hái và chế biến cây hoa dừa cạn

Phân bố thế giới: Cây Dừa Cạn có nguồn gốc từ đảo Madagascar, nhưng hiện nay được trồng và mọc hoang ở nhiều quốc gia có khí hậu nhiệt đới và ôn đới.

Phân bố tại Việt Nam: Loài cây này mọc hoang và được trồng làm cảnh ở nhiều tỉnh thành như An Giang, Bình Định, Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Phú Yên, Phú Quốc và Côn Đảo.

Thu hái và chế biến: Lá Dừa Cạn được thu hái trước khi cây ra hoa, trong khi rễ có thể được thu hoạch quanh năm. Sau khi thu hoạch, rễ sẽ được rửa sạch, phơi hoặc sấy ở nhiệt độ 50°C cho đến khi khô hoàn toàn.

Bảo quản: Dược liệu cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc và mọt.

Ý nghĩa của hoa dừa cạn

Hoa Dừa Cạn mang nhiều ý nghĩa đặc biệt, phụ thuộc vào từng nền văn hóa khác nhau.

Theo quan niệm người Việt Nam, hoa Dừa Cạn là biểu tượng của tình yêu chân thành, sự thủy chung và son sắt. Loài hoa này thường được dùng làm quà tặng cho người yêu, vợ chồng, hay bạn bè để thể hiện sự gắn bó, yêu thương. Hoa Dừa Cạn cũng là lựa chọn phổ biến trong các lễ cưới, đám hỏi, tượng trưng cho tình yêu lâu bền và sự gắn kết vĩnh cửu.

Trong quan niệm phương Tây, hoa Dừa Cạn được xem là biểu tượng của may mắn, tài lộc và thịnh vượng. Người ta thường đặt hoa Dừa Cạn trong nhà với hy vọng mang lại vận may, sự sung túc cho gia chủ. Theo các chuyên gia phong thủy, loài hoa này còn có khả năng hút tài lộc, giúp gia đình luôn thịnh vượng và phát đạt.

Trong y học, hoa Dừa Cạn được sử dụng để chữa trị nhiều bệnh như cao huyết áp, tiểu đường và các bệnh tim mạch. Theo y học cổ truyền, loài hoa này còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.

Ý nghĩa tôn giáo: Hoa Dừa Cạn từng được coi là biểu tượng gắn liền với Đức Trinh Nữ Maria trong thời Trung Cổ. Tại Ukraine, loài hoa này đại diện cho tình yêu vĩnh cửu, là món quà chúc phúc cho các cặp đôi mới cưới, cầu chúc hôn nhân bền lâu.

Ý nghĩa trong cuộc sống: Với sắc hoa rực rỡ, dừa cạn thường được dùng để trang trí ban công, cửa sổ, mang lại không gian tươi mát và đầy sức sống. Hoa nở quanh năm từ xuân đến thu, tượng trưng cho sự trường xuân, bền bỉ. Loài hoa này cũng là lựa chọn phổ biến trong các bồn hoa công cộng vì sức sống mạnh mẽ và khả năng chịu đựng tốt các điều kiện khắc nghiệt.

Ý nghĩa phong thủy: Trong phong thủy, hoa Dừa Cạn mang đến may mắn, tài lộc và vượng khí cho gia chủ. Đặt một chậu hoa Dừa Cạn trên bàn làm việc sẽ giúp thu hút năng lượng tích cực, giúp công việc thuận lợi và thành công hơn. Loài hoa này cũng thường được chọn làm quà tặng trong các dịp sinh nhật, mừng thọ, lễ Tết để chúc người nhận thành công trong sự nghiệp và học vấn.

Ý nghĩa theo màu sắc: Ý nghĩa của hoa Dừa Cạn còn thay đổi dựa trên màu sắc của nó. Hoa Dừa Cạn màu trắng tượng trưng cho tình yêu bền lâu và những kỷ niệm đáng nhớ, trong khi các màu sắc khác cũng mang những giá trị riêng biệt tùy vào từng văn hóa và quan niệm.

Tác dụng của cây hoa dừa cạn đối với sức khỏe

Cây Dừa Cạn đã được nghiên cứu và chứng minh có nhiều lợi ích sức khỏe nhờ vào thành phần chứa nhiều nhóm alkaloid. Dưới đây là những tác dụng nổi bật của cây Dừa Cạn đối với một số bệnh lý:

Chữa mất ngủ: Trong thành phần của cây Dừa Cạn có chứa hợp chất Vinca alkaloid, được chứng minh có tác dụng hỗ trợ điều trị mất ngủ, giúp an thần và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Nhờ chứa nhiều alkaloid, cây Dừa Cạn có khả năng kích thích cơ thể sản sinh insulin, từ đó giúp duy trì lượng đường huyết ổn định, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả.

Hỗ trợ điều trị u xơ tuyến tiền liệt: Hợp chất alkaloid vincristine trong cây Dừa Cạn có tác dụng ức chế tế bào phân bào, giúp hạn chế tình trạng tăng sinh bất thường của các tế bào trong tuyến tiền liệt, góp phần hỗ trợ điều trị u xơ tuyến tiền liệt.

Hỗ trợ điều trị zona thần kinh: Trong Đông y, cây Dừa Cạn có đặc tính mát và chứa nhiều dưỡng chất giúp giảm đau, kháng viêm. Điều này giúp hạn chế tình trạng đau rát, giảm viêm do bệnh zona thần kinh gây ra.

Hỗ trợ điều trị cao huyết áp: Cây Dừa Cạn chứa chất Vincamine có khả năng làm giãn mạch máu, giúp hạn chế tình trạng máu đông và ổn định huyết áp, hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp.

Chữa bỏng nhẹ: Nhờ tính mát và khả năng kháng khuẩn, lá Dừa Cạn khi được giã nát và đắp trực tiếp lên vết bỏng nhẹ sẽ giúp giảm đau, chống nhiễm khuẩn và nhanh lành vết thương.

Hỗ trợ điều trị bí tiểu: Bông Dừa Cạn khô khi sắc cùng với các thảo dược như cam thảo, hạ khô thảo, và thổ linh sẽ giúp giảm tình trạng bí tiểu và khó tiểu hiệu quả.

Hỗ trợ điều trị bệnh máu trắng: Hợp chất alkaloid vincristine trong cây Dừa Cạn có khả năng ức chế tế bào phân bào, giúp ngăn chặn quá trình hình thành bạch cầu thừa, hỗ trợ điều trị bệnh máu trắng hiệu quả.

Nhờ vào những công dụng chữa bệnh tuyệt vời này, cây Dừa Cạn đã trở thành một thảo dược quý trong cả y học cổ truyền và hiện đại.

Cách sử dụng cây hoa dừa cạn hiệu quả

Cây Dừa Cạn không chỉ được trồng làm cảnh mà còn được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Trong Đông y, lá, hoa và thân của cây Dừa Cạn thường được phơi khô để làm thuốc. Bạn có thể sử dụng cây Dừa Cạn tươi, sau khi rửa sạch, phơi khô hoặc sấy để sắc uống hoặc dùng đắp ngoài da tùy theo mục đích điều trị.

Dưới đây là một số bài thuốc từ cây Dừa Cạn mà bạn có thể tham khảo:

Bài thuốc trị chứng rong kinh: Lấy cây Dừa Cạn khô sắc uống liên tục trong 3 – 5 ngày để cải thiện tình trạng rong kinh.

Bài thuốc trị mất ngủ: Dùng 20g lá Dừa Cạn khô, kết hợp với 12g hạt muồng sao đen và 12g lá vông nem, sắc uống trước khi đi ngủ để giúp cải thiện giấc ngủ.

Bài thuốc trị chứng tiêu khát (đái tháo đường): Sử dụng 10g bông Dừa Cạn và 20g dây thìa canh, sắc với 1 lít nước cho đến khi còn lại 300ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày, uống sau bữa ăn khoảng 20 phút.

Bài thuốc trị lỵ trực khuẩn: Lấy 20g Dừa Cạn khô, 20g rau má, 20g đinh lăng, 20g lá khổ sâm, 20g cỏ mực, 20g cỏ sữa, 10g hoàng liên và 10g chi tử. Sắc với 600ml nước cho đến khi còn 300ml, chia làm 3 lần uống trong ngày để trị lỵ trực khuẩn.

Bài thuốc trị tăng huyết áp: Dùng 160g Dừa Cạn khô, 150g hoa hòe, 180g lá đinh lăng, 100g chi tử, 120g đỗ trọng, và 140g cam thảo đất. Tất cả nguyên liệu được sao giòn, tán thành bột và bảo quản trong hộp kín. Mỗi lần dùng 40g, hãm với 1 lít nước trong 10 phút và uống thay trà hàng ngày để ổn định huyết áp.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư: Sử dụng 15g hoa Dừa Cạn khô cùng 30g cây xạ đen, sắc với 1 lít nước cho đến khi còn 700ml. Chia làm 3 lần uống sau bữa ăn 30 phút để hỗ trợ điều trị ung thư.

Các bài thuốc từ cây Dừa Cạn được sử dụng trong Đông y với mục đích hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia y học cổ truyền trước khi áp dụng.

Hướng dẫn cách trồng cây hoa dừa cạn

Chuẩn bị trồng hoa Dừa Cạn

Bước 1: Lựa chọn thời gian trồng

Hoa Dừa Cạn có thể nở hoa quanh năm, nhưng thời điểm nở rộ nhất là vào mùa hè. Thời gian thích hợp nhất để trồng hoa Dừa Cạn là từ tháng 5 đến tháng 9.

Bước 2: Chuẩn bị đất trồng

Hoa Dừa Cạn phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, thoát nước tốt, giữ ẩm tốt và có độ pH từ 5.8 – 6.2. Loại đất lý tưởng để gieo hạt là giá thể, có thể phối trộn cát đen, mụn xơ dừa và trấu hun theo tỷ lệ 1:1:1, hoặc xơ dừa và trấu hun theo tỷ lệ 1:1. Nếu không có thời gian phối trộn, bạn có thể sử dụng đất sạch hữu cơ Sfarm đã được bổ sung dinh dưỡng chuyên dùng cho hoa chậu.

Bước 3: Chọn chậu trồng

Tùy vào loại hoa Dừa Cạn, bạn có thể lựa chọn chậu có kích thước phù hợp như chậu treo (19x15cm), chậu nhỏ để bàn (22x15cm) hoặc chậu lớn (70x24x20cm). Chậu nên có lỗ thoát nước ở đáy để tránh tình trạng cây bị úng nước. Chất liệu chậu có thể từ gốm sứ hoặc nhựa dẻo, phù hợp với việc bày trí trong nhà hoặc ngoài trời.

Bước 4: Lựa chọn vị trí trồng

Hoa Dừa Cạn thích gió, mưa và ánh nắng, vì vậy bạn có thể treo chậu ở ban công hoặc để ở sân thượng, những nơi có nhiều ánh sáng. Với loại Dừa Cạn đứng, bạn có thể trồng trước sân nhà làm hàng rào hoa viên. Nếu trồng trong nhà, nên chọn loại hoa Dừa Cạn lùn để dễ sắp xếp và đem cây ra ngoài nắng mỗi ngày khoảng 2 giờ để cây phát triển tốt.

Cách trồng hoa dừa cạn bằng hạt 

Bước 1: Chọn mua hạt giống từ những nguồn uy tín như hạt giống Rạng Đông, hạt giống Hoa Việt Nam,... Để tăng tỷ lệ nảy mầm, ngâm hạt giống trong túi vải với nước ấm khoảng 3-4 tiếng trước khi gieo.

Bước 2:  Sử dụng đầu tăm tre để đưa từng hạt xuống khay gieo hoặc cốc gieo, tạo khoảng cách giữa các hạt từ 5-7cm. Sau khi gieo xong, phủ một lớp đất mỏng lên trên để giữ ẩm cho hạt. Trong vòng 5-7 ngày, hạt sẽ bắt đầu nảy mầm.

Bước 3: Dùng vòi phun sương để tưới nước đều đặn cho cây vào buổi sáng và chiều mát, khoảng 2 lần mỗi ngày. Lưu ý không để cây quá khô hoặc quá ẩm để đảm bảo hạt giống phát triển tốt.

Bước 4: Khi cây bắt đầu nảy mầm, tiếp tục tưới nước và chăm sóc nhẹ nhàng để cây phát triển. Đảm bảo cây được tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên một cách đều đặn để cây khỏe mạnh và nhanh chóng ra hoa.

Kỹ thuật chăm sóc hoa dừa cạn sau trồng

Tưới nước

Cây Dừa Cạn cần được tưới đều đặn 2 lần/ngày, hoặc 1 lần/ngày trong mùa mưa. Sử dụng bình phun chuyên dụng hoặc vòi phun sương nếu trồng số lượng lớn để đảm bảo cây nhận đủ nước. Tránh tưới trực tiếp lên hoa, hãy tưới xuống gốc để tránh làm dập hoa. Cây đủ nước sẽ ra nhiều hoa hơn và có màu sắc rực rỡ.

Bón phân

Phân bón giúp cây Dừa Cạn khỏe mạnh, hoa lâu tàn và màu sắc tươi sáng. Bạn nên bón phân định kỳ mỗi 7-10 ngày, với liều lượng 0,5-1 muỗng cà phê/1 lít nước phun. Sử dụng phân NPK 20-20-15 (5g/chậu) hoặc phân hữu cơ (100g/chậu) để cung cấp dinh dưỡng cho cây. Thời gian tốt nhất để bón phân là vào sáng sớm hoặc chiều mát, sau khi cây đã được tưới nước và lá đã khô ráo.

Cách phòng trừ sâu bệnh cho hoa dừa cạn

Phát hiện sâu bệnh: Hãy quan sát cây thường xuyên để kịp thời phát hiện sâu bệnh tấn công. Cây Dừa Cạn thường bị sâu ăn lá, bạn có thể dùng tay bắt sâu thay vì phải sử dụng thuốc trừ sâu.

Bệnh hại: Cây Dừa Cạn có thể gặp bệnh lở cổ rễ hoặc chết nhánh. Để phòng trừ, hạn chế để chậu trồng tiếp xúc trực tiếp với đất và nên phủ bạt cho các luống trồng. Sử dụng thuốc phòng trừ bệnh như Aliette 80WP hoặc Viroral 50BTN, phun luân phiên trong các giai đoạn sinh trưởng của cây. 

Rệp sáp: Cần phát hiện và phòng trị rệp sáp sớm để ngăn chặn lây lan. Phun luân phiên các loại thuốc bảo vệ thực vật như Actara 25WG, Confidor 200SL, Ortus 5SC.

Sâu khoai Dừa Cạn: Sâu khoai có kích thước lớn, màu xanh và chia thành các đốt rõ ràng, thường có hai đốm tròn trên đầu giống đôi mắt. Sâu khoai tấn công cây Dừa Cạn, đặc biệt là cây Dừa Cạn đứng, và ăn phần đọt và lá non.

Cách xử lý sâu khoai: Do sâu khoai có kích thước lớn, dễ nhận biết, bạn nên thường xuyên quan sát và bắt thủ công sâu khi chúng mới xuất hiện để bảo vệ cây.

Cách tạo nhiều màu cho hoa dừa cạn

Để có được một chậu hoa Dừa Cạn nhiều màu sắc bắt mắt, bạn có thể áp dụng phương pháp ghép các giống hoa khác màu lên cùng một gốc. Dưới đây là các bước chi tiết để thực hiện:

Bạn cần sưu tầm và đánh dấu từng giống hoa khác màu khi gieo riêng, giúp thuận tiện cho việc lựa chọn màu sắc khi ghép. Hãy ghi rõ tên giống và màu hoa để đảm bảo có được chậu hoa như ý.

Chuẩn bị gốc ghép và cành ghép

Lựa chọn những nhánh lớn có kích thước tương đương với ruột bút bi và cắt bỏ đoạn ngọn dài 3-4cm để làm gốc ghép. Đối với cành ghép, chọn những tược cành có độ lớn tương đương với gốc ghép và cắt ngay sau khi tách cành ghép khỏi cây mẹ.

Thực hiện ghép

Cắt đoạn cành ghép dài khoảng 3-4cm, loại bỏ lá ở gốc. Dùng dao lam thật sắc để cắt vạt hai bên của cành ghép, tạo hình nêm với vết cắt dài khoảng 1cm. Sau đó, chẻ đôi gốc ghép (sâu 1,5cm) và nhẹ nhàng luồn phần vạt nêm của cành ghép vào gốc đã chẻ. Dùng dây nylon mềm quấn quanh chỗ ghép để cố định. Thao tác phải nhanh chóng và chính xác để tránh tổn thương cây.

Chăm sóc sau khi ghép

Sau khi ghép, dùng túi nilon trong trùm kín cành ghép và chỗ ghép để tránh nước xâm nhập và mất nước. Đặt cây ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng và mưa trực tiếp. Khoảng 2 tuần sau, khi thấy cành ghép sống và phát triển, tháo bỏ túi nylon. 

Tiếp tục để cây ổn định trong 2 tuần nữa trước khi tháo dây nylon quấn quanh chỗ ghép. Sau đó, cành ghép sẽ ra lá, phân nhánh và ra hoa, mang lại chậu hoa Dừa Cạn nhiều màu sắc rực rỡ. Với các bước ghép cây cẩn thận và đúng kỹ thuật, bạn sẽ có một chậu hoa Dừa Cạn đẹp, đa sắc màu, mang đến vẻ tươi mới và sinh động cho không gian sống của mình.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm rõ hơn về đặc điểm, ý nghĩa và cách trồng hoa Dừa Cạn tại nhà một cách hiệu quả. Với vẻ đẹp tươi sáng và khả năng mang lại may mắn, hoa Dừa Cạn không chỉ là lựa chọn hoàn hảo để trang trí mà còn mang nhiều giá trị phong thủy. Cảm ơn bạn đã dành thời gian tìm hiểu.