Cây mơ tam thể – Bí quyết chữa bệnh dân gian hiệu quả

Cây mơ tam thể là loài cây quen thuộc trong y học dân gian, được sử dụng rộng rãi nhờ vào những công dụng chữa bệnh hiệu quả. Bên cạnh đó, loài cây này còn mang đến nhiều giá trị dinh dưỡng và thẩm mỹ khi trồng trong vườn nhà. 

Đặc điểm của lá mơ tam thể

Lá mơ tam thể, còn được biết đến với nhiều tên gọi như lá mơ lông, dây mơ tròn, lá thúi địt, mơ leo, dây mơ lông và ngưu bì đống, có tên khoa học là Paederia tomentosa, thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). Đây là một loại cây có nhiều đặc điểm thú vị và ứng dụng trong y học cổ truyền.

Đặc điểm sinh học

Thân cây: Cây mơ tam thể có hình dạng thân leo, thường mọc quấn quanh các vật thể khác để vươn lên cao. Thân non có màu xanh nhạt, nhưng khi trưởng thành, màu sắc sẽ chuyển sang nâu. Một điểm nổi bật là trên bề mặt thân có lớp lông tơ ngắn màu trắng. Khi vò nát, cây phát ra một mùi hôi khó chịu, dẫn đến việc một số vùng gọi cây này là "lá thúi địt."

Lá cây: Lá mơ tam thể mọc đối, có cuống dài từ 2 đến 4 cm gắn với thân. Hình dáng lá thường là hình mác dài hoặc hình trứng với một đầu nhọn, phần lá dưới cuống có hình trái tim. Mặt trên của lá có màu xanh đậm, trong khi mặt dưới có màu tím tía với các đường gân lá nổi rõ và nhiều lông tơ mịn, tạo nên vẻ đẹp tự nhiên và hấp dẫn.

Hoa: Hoa của cây thường nở từ tháng 7 đến tháng 10 hàng năm, mọc thành từng chùm xen kẽ ở các kẽ lá. Tràng hoa có dạng hình ống với màu tím nhạt và năm cánh nhỏ phía trên có màu trắng. Sự kết hợp màu sắc này tạo nên hình ảnh rực rỡ cho cây vào mùa hoa nở.

Quả: Quả của cây mơ tam thể thường chín vào tháng 8 trở đi, có hình cầu với đài quả màu vàng nâu và bóng bẩy. Bên trong quả chứa hai nhân dẹt màu nâu đen, có giá trị trong việc nhân giống và phát triển cây.

Phân bố

Cây mơ tam thể phát triển ở nhiều vùng miền khác nhau, thường mọc hoang dại trong các bụi rậm. Loại cây này có khả năng thích nghi tốt với mọi điều kiện khí hậu và đất đai, nên rất dễ phát triển. Tại Việt Nam, người dân thường trồng cây mơ tam thể ở các hàng rào để lấy lá sử dụng trong ẩm thực và làm thuốc chữa bệnh.

Tất cả các bộ phận của cây mơ tam thể, bao gồm lá, thân và rễ, đều có thể được sử dụng để chữa bệnh. Tuy nhiên, lá mơ tam thể là bộ phận được sử dụng nhiều nhất trong y học cổ truyền nhờ vào tính chất dược liệu của nó.

Thu hái và sơ chế

Lá mơ tam thể có thể được thu hái quanh năm. Thời điểm thu hoạch thân cây thường là vào mùa hè, trong khi rễ được thu hái vào mùa đông hoặc mùa thu. Sau khi thu hoạch, các bộ phận của cây được rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn và có thể sử dụng tươi hoặc sấy khô để bảo quản.

Thành phần hóa học

Cây mơ tam thể chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, như Asperuloside, Paederoside, Arbutin, Scanderoside, Deacetylasperuloside và Acid paederosidic. Đặc biệt, trong lá cây có các thành phần như Paederin, Bisulfur carbon, Methyl mercaptan, Sulfur dimethyl disulphit, Alcaloid và Scanderoside, góp phần tạo nên giá trị dược liệu của cây.

Tác dụng của lá mơ tam thể

Lá mơ tam thể, một loại thảo dược phổ biến trong y học cổ truyền, đã được sử dụng từ lâu đời nhờ vào những tác dụng dược lý đáng chú ý của nó. Trong y học Đông y, lá mơ tam thể không chỉ đơn thuần là một loại rau gia vị mà còn được coi như một vị thuốc quý với nhiều công dụng hữu ích cho sức khỏe.

Tác dụng trong Đông y

Theo quan điểm của Đông y, lá mơ tam thể có khả năng khu phong, tiêu thũng, giải độc, lợi thấp và giảm ho. Điều này có nghĩa là loại thảo dược này có thể giúp giảm triệu chứng của cảm lạnh, cảm cúm, và các chứng viêm nhiễm khác. 

Ngoài ra, lá còn giúp kích thích lưu thông máu, làm giảm cơn đau và tiêu hóa tốt hơn, rất phù hợp cho những người có vấn đề về tiêu hóa. Sự kết hợp của các tác dụng này khiến lá mơ tam thể trở thành một phương pháp tự nhiên hữu ích để cải thiện sức khỏe tổng thể.

Tác dụng trong Y học hiện đại

Trong lĩnh vực y học hiện đại, lá mơ tam thể được nghiên cứu và ghi nhận với nhiều công dụng khác nhau. Một trong những hoạt chất quan trọng được tìm thấy trong lá mơ tam thể là sulfur dimethyl disulphit, được biết đến với đặc tính kháng sinh mạnh. 

Chất này có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, giúp ngăn chặn các triệu chứng viêm nhiễm và làm giảm tình trạng sưng đau hiệu quả. 

Ngoài ra, Paederin, một hoạt chất khác có trong lá mơ tam thể, đã được chứng minh có tác động tích cực đến hệ thần kinh con người. Hoạt chất này có thể giúp làm dịu các triệu chứng lo âu, căng thẳng và cải thiện tình trạng sức khỏe tâm thần.

Ứng dụng trong điều trị bệnh lý

Lá mơ tam thể thường được sử dụng trong điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau, đặc biệt là:

• Đau dạ dày: Làm giảm cơn đau và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
• Co thắt túi mật: Giúp thư giãn và giảm đau bụng.
• Suy dinh dưỡng ở trẻ em: Cung cấp dưỡng chất và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể.
• Tê đau do tổn thương bên ngoài: Hỗ trợ trong việc phục hồi sức khỏe sau chấn thương.
• Ăn lâu tiêu: Thúc đẩy quá trình tiêu hóa và giảm tình trạng đầy bụng.
• Viêm gan vàng da: Giúp giải độc và hỗ trợ chức năng gan.
• Bệnh kiết lỵ do amip: Hỗ trợ điều trị và giảm triệu chứng tiêu chảy.
• Ho gà: Giảm ho và hỗ trợ đường hô hấp.
• Phong tê thấp: Giảm đau nhức và cải thiện khả năng vận động.
• Viêm ruột: Giảm triệu chứng viêm và hỗ trợ điều trị.
• Lao phổi: Hỗ trợ trong quá trình điều trị và phục hồi sức khỏe.
• Gân cốt đau nhức: Giúp giảm cơn đau và cải thiện khả năng vận động.
• Nhiễm độc phosphor: Hỗ trợ trong việc giải độc và phục hồi sức khỏe.

Cách sử dụng cây mơ tam thể trong điều trị bệnh

Cây mơ tam thể, với tên khoa học là Paederia tomentosa, là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền, được biết đến với nhiều tác dụng chữa bệnh hiệu quả. Với khả năng khu phong, tiêu thũng, giải độc và hỗ trợ tiêu hóa, cây mơ tam thể đã trở thành một phần không thể thiếu trong các bài thuốc dân gian. 

Điều trị bệnh lỵ do vi khuẩn Shiga

Để chữa bệnh lỵ do vi khuẩn Shiga, bạn cần chuẩn bị từ 30 đến 50 gram lá mơ tam thể. Rửa sạch lá với nước muối và cắt nhỏ. Sau đó, trộn với một quả trứng gà và nướng trên chảo cho đến khi chín đều cả hai mặt. Chia hỗn hợp này thành ba phần và dùng trong ngày. Sau bảy ngày điều trị, các triệu chứng bệnh sẽ giảm rõ rệt.

Điều trị kiết lỵ ở giai đoạn đầu

Trong giai đoạn khởi phát của bệnh kiết lỵ, bệnh nhân thường có dấu hiệu đi ngoài nhiều lần, phân có máu và dịch nhầy, kèm theo sốt. Để điều trị, hãy nấu lá mơ tam thể với trứng gà và ăn ba lần mỗi ngày trong vài ngày liên tục.

Chữa ăn uống khó tiêu, bụng sôi

Chuẩn bị một nắm lá mơ tam thể, rửa sạch với nước muối và sử dụng sống kèm với thịt cá trong bữa ăn hoặc giã lấy nước uống. Duy trì cách này trong vài ngày để cải thiện tình trạng.

Điều trị tiêu chảy do nhiệt

Khi bị tiêu chảy do nhiệt, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như phân có mùi hôi, chướng bụng, nước tiểu vàng và khát nước. Để điều trị, hãy dùng 16 gram lá mơ tam thể và 8 gram nụ sim tím, nấu với 500 ml nước cho đến khi còn lại 200 ml. Để nguội và chia thành hai lần uống vào buổi sáng và chiều.

Điều trị đau dạ dày

Sử dụng 20 đến 30 gram lá mơ tam thể, rửa sạch rồi giã lấy nước cốt để uống một lần. Thực hiện hàng ngày cho đến khi thấy các triệu chứng giảm bớt.

Chữa nấm ngoài da và các bệnh da liễu khác

Sử dụng toàn bộ cây mơ tam thể, rửa sạch, nghiền nát và lấy nước cốt để thoa lên vùng da bị ngứa 3-4 lần mỗi ngày.

Điều trị bệnh lỵ do amip

Sử dụng 30 gram lá mơ, rửa sạch và thái nhỏ, sau đó trộn với lòng trắng trứng gà và một ít muối. Nấu chín hỗn hợp này và chia làm hai lần ăn mỗi ngày trong 5-8 ngày. Sau đó, tiến hành xét nghiệm phân tại bệnh viện. Nếu vẫn còn trứng amip, tiếp tục liệu trình.

Điều trị viêm da thần kinh và chàm

Chuẩn bị ngọn và lá non với lượng vừa đủ, rửa sạch, giã nát và thoa lên vùng da cần điều trị. Để yên khoảng 10 phút rồi rửa sạch, lặp lại vài lần trong ngày.

Điều trị nhiễm giun đũa, giun kim

Cách 1: Dùng một nắm lá mơ tam thể rửa sạch, ngâm nước muối loãng, để ráo và ăn sống như rau hoặc giã lấy nước uống trong ba ngày liên tiếp vào buổi sáng. 

Cách 2: Chuẩn bị 30 gram lá, giã nát và đun sôi với 500 ml nước, sau đó vắt lấy nước để bơm thụt hậu môn trước khi đi ngủ và giữ trong khoảng 20 phút.

Chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em

Sử dụng 25-30 gram rễ cây mơ tam thể nấu với một cái dạ dày lợn thái nhỏ và 1 lít nước, đun cho đến khi còn lại 2 chén nước. Gạn lấy nước và cho trẻ uống hai lần mỗi ngày.

Điều trị lỵ trực khuẩn với ăn thịt nạc lợn

Chuẩn bị 100 gram rễ cây mơ tam thể hầm với thịt nạc lợn, ăn một lần mỗi ngày. Hoặc có thể rán với trứng, chia thành ba lần ăn trong ngày.

Điều trị đau nhức xương khớp, phong thấp

Cách 1: Dùng 30-60 gram rễ hoặc thân và lá mơ tam thể sắc với 300 ml nước và một chén rượu nhỏ. Uống thuốc và xoa bóp bên ngoài để nhanh chóng khỏi bệnh. 

Cách 2: Cắt lá và dây mơ thành đoạn 2 cm, sao vàng, rồi sắc với 200 ml nước cho còn một nửa. Chia đều làm ba phần uống trong ngày, duy trì 10-15 ngày. 

Cách 3: Thái nhỏ thân và lá, sấy khô, sao vàng, ngâm với rượu trên 40 độ trong 5 ngày. Dùng rượu này để xoa bóp vào khu vực bị ảnh hưởng để giảm đau và chống sưng viêm.

Điều trị chấn thương do té ngã

Lấy 60 gram rễ cây mơ tam thể tươi, sắc với rượu trắng, duy trì sử dụng mỗi ngày một lần.

Điều trị viêm tai cho trẻ em

Mỗi tối trước khi đi ngủ, dùng 2-3 lá mơ tam thể rửa sạch, ngâm trong nước muối và sao cho hơi héo. Vò nhẹ cho tinh dầu tiết ra, sau đó nhét vào lỗ tai bị viêm để sát khuẩn và giảm đau.

Điều trị viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích

Chuẩn bị 100 gram lá mơ tam thể, 10 gram gừng tươi và 1 quả trứng gà. Thái nhuyễn lá mơ, trộn với nước cốt gừng và lòng đỏ trứng, sau đó hấp cách thủy khoảng 20 phút. Chia ăn hai lần trong ngày để cải thiện triệu chứng tiêu chảy và đau bụng.

Cây mơ tam thể không chỉ là một loài cây trang trí đẹp mắt mà còn mang lại nhiều lợi ích trong y học và cuộc sống hàng ngày. Việc trồng và chăm sóc cây một cách đúng cách sẽ giúp phát huy tối đa tác dụng của cây.