Cách trồng bầu tại nhà giúp gia đình bạn có nguồn thực phẩm sạch, tận dụng không gian trống hiệu quả. Bầu là loại cây dễ trồng, phát triển nhanh và cho nhiều quả nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật. Bạn chỉ cần một ít đất trống, hạt giống bầu chất lượng và một chút thời gian chăm sóc hàng ngày là đã có thể thu hoạch được những quả bầu ngon ngọt.
Cây bầu, với tên khoa học Lagenaria siceraria thuộc họ bầu bí (Cucurbitaceae), là một loại cây thân leo phổ biến, dễ trồng và chăm sóc. Có nguồn gốc từ Châu Phi và Ấn Độ, ngày nay cây bầu được trồng rộng rãi ở nhiều nước có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới, trong đó có Việt Nam.
Cây bầu phát triển mạnh ở điều kiện nhiệt độ từ 20-30°C, với khả năng sinh nhánh lớn, thân leo và bộ rễ ăn lan rộng. Có nhiều loại giống bầu phổ biến, phù hợp với nhiều điều kiện trồng trọt khác nhau:
Bầu ta (bầu quả dài): Được ưa chuộng tại Việt Nam, bầu ta có quả thon dài, đôi khi dài tới 2 mét, thích hợp với điều kiện khí hậu Việt Nam. Quả bầu ta có dạng thon dài, thường dài từ 50cm đến hơn 1m, đường kính không quá lớn.
Bầu sao: Loại bầu với vỏ có nhiều đốm trắng như sao trên trời, bao gồm hai loại quả ngắn và quả dài. Loại bầu này không chỉ dùng làm thực phẩm mà còn được nhiều người ưa chuộng để làm kiểng nhờ hình dáng bắt mắt.
Bầu tròn (bầu xị): Hình dáng tròn độc đáo, kích thước lớn, thường mang lại hiệu quả kinh tế cao. Loại bầu này không chỉ hấp dẫn về hình thức mà còn có giá trị kinh tế cao do quả lớn, cho năng suất tốt.
Bầu hồ lô: Đây là giống bầu có hình dáng lạ mắt, chủ yếu được trồng để làm kiểng hơn là sử dụng trong ẩm thực. Bầu hồ lô có giá trị cao trong phong thủy, được cho là mang lại may mắn, thịnh vượng.
Bầu tròn (bầu xị): Hình dáng tròn độc đáo, kích thước lớn, thường mang lại hiệu quả kinh tế cao. Loại bầu này không chỉ hấp dẫn về hình thức mà còn có giá trị kinh tế cao do quả lớn, cho năng suất tốt.
Bầu hồ lô: Đây là giống bầu có hình dáng lạ mắt, chủ yếu được trồng để làm kiểng hơn là sử dụng trong ẩm thực. Bầu hồ lô có giá trị cao trong phong thủy, được cho là mang lại may mắn, thịnh vượng.
Hạt giống là yếu tố quan trọng để tạo nên một giàn bầu phát triển tốt và cho nhiều quả. Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại hạt giống bầu như bầu sao, bầu lai, bầu xanh, bầu hồ lô, và bầu kiểng. Tùy vào mục đích và sở thích cá nhân, bạn có thể chọn loại hạt giống phù hợp.
Để đảm bảo chất lượng, bạn nên mua hạt giống từ các cửa hàng uy tín để tăng khả năng nảy mầm. Điều này giúp tránh tình trạng mua phải hạt giống hết hạn hoặc không đúng loại. Một giống bầu chất lượng tốt sẽ đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao.
Cây bầu yêu cầu đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp và thoát nước tốt. Để trồng bầu hiệu quả, bạn có thể sử dụng đất sạch đã được trộn với các loại giá thể như trấu hun, mụn dừa, mùn cưa và bổ sung thêm phân hữu cơ như phân bò, phân trùn quế hoặc phân gà. Tỷ lệ pha trộn khuyến nghị là 1/4 đất, 1/2 trấu hun, mụn dừa và 1/4 phân hữu cơ.
Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung thêm chế phẩm nấm Trichoderma vào hỗn hợp đất để tăng cường vi sinh vật có lợi và hạn chế sự phát triển của nấm bệnh. Điều này sẽ giúp cây sinh trưởng tốt hơn và chống chịu được nhiều loại bệnh.
Nếu không có nhiều thời gian hoặc không gian, bạn có thể chọn mua đất sạch hữu cơ được phối trộn sẵn từ các cửa hàng chuyên dụng. Các loại đất này thường chứa đầy đủ dưỡng chất và rất tiện lợi, giúp tiết kiệm thời gian và công sức.
Nếu bạn sống ở thành phố hoặc không có vườn đất, bạn có thể trồng bầu trong thùng xốp có lỗ thoát nước hoặc sử dụng khay trồng mua sẵn. Ngoài ra, phương pháp trồng thủy canh cũng là lựa chọn tuyệt vời cho những gia đình có diện tích nhỏ như sân thượng hoặc ban công.
Nếu không có nhiều thời gian hoặc không gian, bạn có thể chọn mua đất sạch hữu cơ được phối trộn sẵn từ các cửa hàng chuyên dụng. Các loại đất này thường chứa đầy đủ dưỡng chất và rất tiện lợi, giúp tiết kiệm thời gian và công sức.
Nếu bạn sống ở thành phố hoặc không có vườn đất, bạn có thể trồng bầu trong thùng xốp có lỗ thoát nước hoặc sử dụng khay trồng mua sẵn. Ngoài ra, phương pháp trồng thủy canh cũng là lựa chọn tuyệt vời cho những gia đình có diện tích nhỏ như sân thượng hoặc ban công.
Bước 1: Ngâm hạt giống
Ngâm hạt giống bầu vào nước ấm có nhiệt độ khoảng 40 độ C trong vòng 2-6 giờ. Đây là bước quan trọng giúp kích thích hạt nảy mầm tốt hơn. Sau khi ngâm, rửa lại hạt giống bằng nước sạch và để ráo.
Bước 2: Ủ hạt giống
Sau khi đã để ráo, bọc hạt giống trong một khăn ẩm và bỏ vào túi nilon kín. Đặt túi trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ khoảng 20-25 độ C. Ủ hạt từ 24-36 giờ cho đến khi hạt nứt nanh và nảy mầm.
Bước 3: Gieo hạt
Khi hạt đã nảy mầm, tiến hành gieo hạt vào đất đã chuẩn bị trong khay/chậu hoặc thùng xốp. Gieo hạt với độ sâu khoảng 2-3 cm, sau đó lấp đất lại nhẹ nhàng. Đảm bảo khoảng cách hợp lý giữa các hạt để cây bầu có không gian phát triển tốt.
Bước 4: Tưới nước
Sau khi gieo hạt, tưới nhẹ một lượng nước vừa đủ để giữ ẩm cho đất. Tuy nhiên, không tưới quá nhiều nước để tránh tình trạng hạt giống bị úng.
Bước 3: Gieo hạt
Khi hạt đã nảy mầm, tiến hành gieo hạt vào đất đã chuẩn bị trong khay/chậu hoặc thùng xốp. Gieo hạt với độ sâu khoảng 2-3 cm, sau đó lấp đất lại nhẹ nhàng. Đảm bảo khoảng cách hợp lý giữa các hạt để cây bầu có không gian phát triển tốt.
Bước 4: Tưới nước
Sau khi gieo hạt, tưới nhẹ một lượng nước vừa đủ để giữ ẩm cho đất. Tuy nhiên, không tưới quá nhiều nước để tránh tình trạng hạt giống bị úng.
Tưới nước đúng cách
Cây bầu cần rất nhiều nước, vì vậy bạn nên tưới nước thường xuyên ít nhất 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và chiều. Điều này giúp đất luôn giữ được độ ẩm, đặc biệt trong giai đoạn cây còn non.
Khi cây bắt đầu ra hoa và kết quả, hãy tăng tần suất tưới nước lên, đảm bảo cây không bị thiếu nước. Bạn có thể tưới 3-4 lần mỗi ngày để cây phát triển mạnh mẽ và quả lớn.
Bón phân định kỳ
Sau khoảng 60 ngày kể từ khi gieo hạt, cây bầu bắt đầu cần bổ sung dinh dưỡng nhiều hơn. Bạn nên bón phân hữu cơ hoặc phân bón NPK cho cây đều đặn mỗi tuần một lần.
Giai đoạn này cây cần nhiều dinh dưỡng để phát triển hoa và quả. Sử dụng phân chuồng hoai mục, phân trùn quế hoặc phân NPK để giúp cây bầu phát triển khỏe mạnh và tăng năng suất quả.
Vun xới đất
Khi cây bầu đã phát triển chiều dài đạt khoảng 1m, bạn cần chú ý đến việc vun xới đất xung quanh gốc cây. Cứ cách 2 đốt thân, bạn nên dùng đất để đắp lên phần thân cây để giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Vun nhiều đất lên gốc cây sẽ giúp củng cố bộ rễ, đồng thời giữ cho cây bầu khỏe mạnh hơn và ít bị đổ ngã khi gió mạnh.
Bón phân định kỳ
Sau khoảng 60 ngày kể từ khi gieo hạt, cây bầu bắt đầu cần bổ sung dinh dưỡng nhiều hơn. Bạn nên bón phân hữu cơ hoặc phân bón NPK cho cây đều đặn mỗi tuần một lần.
Giai đoạn này cây cần nhiều dinh dưỡng để phát triển hoa và quả. Sử dụng phân chuồng hoai mục, phân trùn quế hoặc phân NPK để giúp cây bầu phát triển khỏe mạnh và tăng năng suất quả.
Vun xới đất
Khi cây bầu đã phát triển chiều dài đạt khoảng 1m, bạn cần chú ý đến việc vun xới đất xung quanh gốc cây. Cứ cách 2 đốt thân, bạn nên dùng đất để đắp lên phần thân cây để giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Vun nhiều đất lên gốc cây sẽ giúp củng cố bộ rễ, đồng thời giữ cho cây bầu khỏe mạnh hơn và ít bị đổ ngã khi gió mạnh.