Cách trồng chanh dây không chỉ giúp bạn có nguồn trái cây sạch, ngon miệng mà còn mang lại niềm vui sau giờ làm việc căng thẳng. Chanh dây là loại cây dễ trồng, thích nghi tốt với nhiều loại đất và không đòi hỏi kỹ thuật quá cao. Với những hướng dẫn đơn giản về cách trồng chanh dây, bạn hoàn toàn có thể tạo nên vườn chanh dây sai quả.
Vùng trồng thích hợp cho chanh dây
Chanh dây có thể trồng ở nhiều vùng trên cả nước, tuy nhiên để cây đạt năng suất cao, cần chú ý điều kiện sinh thái sau:
Chanh dây tím: Thích hợp với vùng á nhiệt đới, có độ cao từ 1.000 – 2.000m so với mực nước biển, thường được trồng nhiều ở vùng Tây Nguyên.
Chanh dây vàng: Thích hợp với vùng nhiệt đới, độ cao trung bình từ 600m trở lên so với mực nước biển.
Đất trồng chanh dây
Cây chanh dây không quá kén đất, nhưng phát triển tốt nhất trên đất có thành phần cơ giới nhẹ, thoát nước tốt, vùng đất bằng phẳng và ấm áp. Đất cần có độ pH từ 5.5 – 6.0, tầng canh tác ít nhất 50cm. Đặc biệt, với giống chanh dây tím, độ cao thích hợp là từ 600 – 800m so với mực nước biển.
Nhiệt độ và ánh sáng
Chanh dây phát triển tốt ở nhiệt độ từ 16 – 30°C và không thể sống dưới 10°C. Vùng trồng chanh dây cần tránh sương muối và thời tiết quá lạnh. Cây ưa thích cường độ ánh sáng nhẹ, phù hợp với những vùng có ánh sáng mặt trời nhẹ nhàng.
Nhiệt độ và ánh sáng
Chanh dây phát triển tốt ở nhiệt độ từ 16 – 30°C và không thể sống dưới 10°C. Vùng trồng chanh dây cần tránh sương muối và thời tiết quá lạnh. Cây ưa thích cường độ ánh sáng nhẹ, phù hợp với những vùng có ánh sáng mặt trời nhẹ nhàng.
Những điều cần biết về chanh dây
Lượng mưa cần thiết
Cây chanh dây yêu cầu lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.600mm, phân bố đều trong năm. Trong giai đoạn nuôi quả, cây cần nhiều nước hơn, nếu thiếu nước, quả sẽ bị teo lại, sần sùi và rụng.
Thời vụ và mật độ trồng chanh dây
Thời vụ trồng: Chanh dây có thể trồng quanh năm, nhưng thời điểm tốt nhất là từ cuối tháng 11 đến tháng 1 năm sau, khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho cây phát triển và đậu quả.
Mật độ và khoảng cách trồng:
Trồng xen canh: Khi trồng chanh dây xen với các loại cây khác như tiêu hoặc cà phê con, khoảng cách giữa các cây có thể dao động từ 4m đến 5m:
Trồng luân canh: Nếu trồng chuyên canh chanh dây, mật độ có thể tăng cao hơn, khoảng cách giữa các cây:
Thời vụ và mật độ trồng chanh dây
Thời vụ trồng: Chanh dây có thể trồng quanh năm, nhưng thời điểm tốt nhất là từ cuối tháng 11 đến tháng 1 năm sau, khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho cây phát triển và đậu quả.
Mật độ và khoảng cách trồng:
Trồng xen canh: Khi trồng chanh dây xen với các loại cây khác như tiêu hoặc cà phê con, khoảng cách giữa các cây có thể dao động từ 4m đến 5m:
Trồng luân canh: Nếu trồng chuyên canh chanh dây, mật độ có thể tăng cao hơn, khoảng cách giữa các cây:
Thời vụ và mật độ trồng chanh dây
Chọn giống chanh leo phù hợp
Chanh leo có hai giống phổ biến là chanh dây vàng và chanh dây tím.
Chanh dây vàng: Sức sống mạnh, ít sâu bệnh, thích nghi tốt với đất đai nhưng cho năng suất trung bình, quả nhỏ và vừa, vỏ quả chín có màu vàng bắt mắt.
Chanh dây tím: Năng suất cao hơn, thích hợp với vùng đất cao, quả lớn hơn, vỏ có màu tím hoặc đỏ khi chín. Loại này được thị trường ưa chuộng nhiều hơn.
Xem thêm: Cách trồng dưa tây đơn giản, đạt chuẩn năng suất
Yêu cầu chọn cây giống
Cây khỏe mạnh, không sâu bệnh, lá phát triển tốt.
Cây giống ươm trong bầu có chiều cao từ 10-12cm.
Mua cây từ các vườn ươm uy tín, có giấy chứng nhận và nguồn gốc rõ ràng.
Chuẩn bị hạt giống (nếu tự ươm)
Ngâm hạt trong nước ấm (30-40°C) khoảng 24 giờ, vớt bỏ hạt lép hoặc hạt thối.
Sau khi ngâm, có thể ủ thêm 1 giờ để kích thích hạt nảy mầm, rồi gieo vào bầu hoặc chậu đất có bán kính khoảng 15cm.
Phủ một lớp đất mỏng lên hạt và đặt chậu ở nơi râm mát, ánh sáng nhẹ, tưới nước đều đặn.
Sau 2-3 tuần, hạt sẽ bắt đầu nảy mầm. Sau 6 tuần, cây cao từ 8-10cm có thể đem trồng ra vườn.
Chuẩn bị đất trồng
Thời gian chuẩn bị đất: Nên chuẩn bị đất trước khoảng 1 tháng. Làm sạch cỏ trong vườn, xới đất tơi xốp và bằng phẳng.
Đối với đất dốc: Cần làm rãnh thoát nước để tránh xói mòn và rửa trôi trong mùa mưa.
Yêu cầu đất: Tránh trồng trên đất đã trồng các loại cây bị nấm lở cổ rễ hoặc virus. Không trồng ở vùng đất trũng, dễ ngập úng, khó thoát nước.
Thời gian chuẩn bị đất: Nên chuẩn bị đất trước khoảng 1 tháng. Làm sạch cỏ trong vườn, xới đất tơi xốp và bằng phẳng.
Đối với đất dốc: Cần làm rãnh thoát nước để tránh xói mòn và rửa trôi trong mùa mưa.
Yêu cầu đất: Tránh trồng trên đất đã trồng các loại cây bị nấm lở cổ rễ hoặc virus. Không trồng ở vùng đất trũng, dễ ngập úng, khó thoát nước.
Chuẩn bị trước khi trồng chanh dây
Đào hố và bón lót
Đào hố trồng: Kích thước hố là 50cm x 50cm x 50cm. Ở vùng đất khó đào, nên đào sâu hơn một chút.
Bón lót: Sử dụng 10-20kg phân chuồng ủ hoai mục (hoặc thay bằng 2-3kg phân hữu cơ vi sinh), 0,5kg phân super lân, 0,5kg vôi bột, và 1 thìa canh chế phẩm nấm Trichoderma. Trộn đều các loại phân với lớp đất mặt và ủ xuống hố trước khi trồng.
Cách trồng chanh dây là quá trình không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để cây phát triển tốt và cho năng suất cao.
Bước 1: Chuẩn bị cọc và giàn
Để làm giàn kiểu truyền thống giống giàn mướp, người trồng cần chuẩn bị cọc tre xen kẽ với cọc bê tông chắc chắn. Cọc được chôn cách đều nhau với chiều cao từ 2 - 2,5m, sau khi chôn sâu khoảng 50cm.
Hàng cọc ngoài cùng phải sử dụng cọc bê tông để chịu lực tốt hơn, còn cọc tre chỉ cần chống giàn và không nhất thiết phải chôn. Cọc tre nên được sơn hoặc xử lý thuốc chống mối để tăng độ bền.
Bước 2: Giăng dây kẽm cho giàn
Sau khi chôn cọc, tiến hành giăng dây kẽm để tạo giàn cho cây chanh dây leo. Dùng kẽm 4 ly căng xung quanh đầu các cọc để tạo khung giàn. Bên trong, đan kẽm 1-2 ly thành ô vuông 50x50cm để cây bám vào và leo lên. Mỗi ô vuông giúp cây leo dễ dàng và phân bố ánh sáng đều cho cây.
Bước 3: Trồng cây chanh dây
Ở giữa hố đất đã bón lót, bà con đào thêm một hố nhỏ để đặt cây con. Đặt cây nhẹ nhàng xuống hố, vun đất xung quanh gốc, nén nhẹ đất để cố định cây. Sau đó, sử dụng dây buộc thân cây vào cọc để cây không bị đổ khi gió lớn.
Xem thêm: Cách trồng dưa lưới đơn giản cho năng suất cao
Ưu và nhược điểm của giàn truyền thống
Giàn truyền thống dễ thi công và có thể tận dụng cọc tre hoặc gỗ. Tuy nhiên, giàn có nhược điểm là dễ bị sập khi vật liệu không chắc chắn. Cây trồng trên giàn dễ bị thiếu ánh sáng ở các phần dưới, khó kiểm soát sâu bệnh và khó chăm sóc. Ngoài ra, chất lượng quả thường không đều, tỷ lệ quả loại 1 chỉ đạt khoảng 60-70%.
Xem thêm: Cách trồng dưa lưới đơn giản cho năng suất cao
Ưu và nhược điểm của giàn truyền thống
Giàn truyền thống dễ thi công và có thể tận dụng cọc tre hoặc gỗ. Tuy nhiên, giàn có nhược điểm là dễ bị sập khi vật liệu không chắc chắn. Cây trồng trên giàn dễ bị thiếu ánh sáng ở các phần dưới, khó kiểm soát sâu bệnh và khó chăm sóc. Ngoài ra, chất lượng quả thường không đều, tỷ lệ quả loại 1 chỉ đạt khoảng 60-70%.
Cách trồng chanh dây kiểu giàn mướp
Bước 1: Chuẩn bị cọc giàn chữ T
Có hai cách trồng chanh dây kiểu giàn chữ T: cọc đôi và cọc đơn. Đối với giàn chữ T cọc đôi, bà con trồng cọc thành từng cặp, cách nhau khoảng 1m. Thanh ngang dài từ 2,5 - 3m được nối với hai cọc để tạo khung. Khoảng cách giữa các hàng cọc là từ 4 - 4,5m.
Nếu trồng kiểu cọc đơn, bà con chỉ cần cắm cọc với khoảng cách 3m, thanh ngang dài 1,2 - 1,5m.
Bước 2: Giăng dây kẽm cho giàn
Sau khi dựng cọc, bà con dùng dây kẽm 3 ly để buộc cố định đầu cọc và các thanh ngang lại với nhau. Tiếp tục sử dụng kẽm 2 ly để nối dài trên các thanh ngang và tạo lưới cho cây leo lên. Khoảng cách giữa các dây kẽm là 50cm để cây bám và phát triển tốt.
Bước 3: Trồng cây chanh dây
Tương tự như giàn truyền thống, cây con cần được trồng ở giữa hố đất đã bón lót. Bà con nhẹ nhàng đặt cây vào hố nhỏ, vun đất xung quanh và cố định thân cây bằng dây buộc vào cọc để tránh cây bị đổ.
Ưu và nhược điểm của giàn chữ T
Giàn chữ T có nhiều ưu điểm vượt trội như ánh sáng phân bố đều đến các vị trí của cây, giúp hạn chế sâu bệnh và nâng cao chất lượng quả. Năng suất cây cũng cao hơn, tỷ lệ quả loại 1 có thể đạt từ 70-80%.
Hơn nữa, việc chăm sóc, thu hoạch cũng thuận tiện hơn vì giàn chữ T dễ quan sát tổng thể cây. Tuy nhiên, giàn chữ T có thiết kế thi công phức tạp hơn và đòi hỏi sử dụng cọc chính chắc chắn vì chúng phải chịu lực lớn.
Ưu và nhược điểm của giàn chữ T
Giàn chữ T có nhiều ưu điểm vượt trội như ánh sáng phân bố đều đến các vị trí của cây, giúp hạn chế sâu bệnh và nâng cao chất lượng quả. Năng suất cây cũng cao hơn, tỷ lệ quả loại 1 có thể đạt từ 70-80%.
Hơn nữa, việc chăm sóc, thu hoạch cũng thuận tiện hơn vì giàn chữ T dễ quan sát tổng thể cây. Tuy nhiên, giàn chữ T có thiết kế thi công phức tạp hơn và đòi hỏi sử dụng cọc chính chắc chắn vì chúng phải chịu lực lớn.
Cách trồng chanh dây kiểu giàn chữ T
Tưới nước
Cây chanh dây cần độ ẩm cao nhưng lại không chịu được ngập úng. Bà con nên tưới nước 2 lần/ngày, đặc biệt vào mùa khô và khi cây đang ra hoa, đậu trái, hoặc nuôi trái. Để tiết kiệm nước và duy trì độ ẩm, có thể lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt quanh gốc cây. Vào mùa mưa, cần theo dõi và tiêu nước kịp thời để tránh ngập úng, đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh.
Kỹ thuật bón phân
Bón lót: Bón phân chuồng hoai mục kết hợp với phân hữu cơ vi sinh và chế phẩm nấm đối kháng trước khi trồng cây.
Bón thúc: Trong giai đoạn cây con, sử dụng NPK có tỷ lệ đạm và lân cao để thúc đẩy sự phát triển của rễ, cành và lá. Mỗi lần bón cách nhau 10-15 ngày trong 2 tháng đầu, sau đó bón mỗi tháng 2 lần.
Bón phân cho cây trưởng thành: Từ tháng thứ 6 trở đi, cây bắt đầu ra hoa và đậu trái. Lúc này nên bón NPK có tỷ lệ kali cao để tăng năng suất và chất lượng quả. Đầu và cuối mùa mưa, bà con cần bón phân hữu cơ để tăng độ tơi xốp cho đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây.
Tỉa cành và tạo tán
Kỹ thuật tỉa cành giúp cây chanh dây nhận đủ ánh sáng, sinh trưởng cân đối và phát triển tốt. Tỉa các cành yếu, bị sâu bệnh, không cho trái hoặc đã cho quả ở vụ trước. Đồng thời, tạo tầng cho cây bằng cách kéo nhánh xuống để tăng diện tích giàn và năng suất quả. Đảm bảo cành và lá không mọc quá dày, giúp cây thông thoáng và giảm sâu bệnh.
Tỉa cành và tạo tán
Kỹ thuật tỉa cành giúp cây chanh dây nhận đủ ánh sáng, sinh trưởng cân đối và phát triển tốt. Tỉa các cành yếu, bị sâu bệnh, không cho trái hoặc đã cho quả ở vụ trước. Đồng thời, tạo tầng cho cây bằng cách kéo nhánh xuống để tăng diện tích giàn và năng suất quả. Đảm bảo cành và lá không mọc quá dày, giúp cây thông thoáng và giảm sâu bệnh.
Chăm sóc chanh dây sau khi trồng
Làm bồn và làm cỏ
Làm bồn cao khoảng 10-15cm quanh gốc cây để duy trì độ ẩm và chống rửa trôi chất dinh dưỡng. Nên xới cỏ định kỳ quanh gốc cây bằng các biện pháp thủ công, hạn chế sử dụng thuốc trừ cỏ để bảo vệ bộ rễ của cây. Kết hợp làm sạch cỏ và tụ gốc trong mỗi lần bón phân để giảm nguy cơ sâu bệnh.
Phòng trừ sâu bệnh
Chanh dây thường bị ảnh hưởng bởi tuyến trùng, nấm, vi khuẩn và virus. Để phòng ngừa, cần trồng đúng mật độ, chọn cây giống khỏe mạnh từ các nguồn uy tín, và áp dụng đúng kỹ thuật tỉa cành, bón phân. Ngoài ra, cần quan sát thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời các dấu hiệu sâu bệnh, hạn chế thiệt hại cho cây trồng.