Cách trồng khoai lang đơn giản, mang lại hiệu quả cao, đặc biệt phù hợp với cả những người mới bắt đầu làm vườn. Khoai lang là một loại cây dễ trồng, có thể phát triển tốt ở nhiều loại đất khác nhau. Việc trồng khoai lang tại nhà giúp bạn có nguồn thực phẩm sạch và bổ dưỡng, đặc biệt khi được chăm sóc đúng cách sẽ cho năng suất vượt trội.
Khoai lang
Cây khoai lang, với tên khoa học là Ipomoea batatas Lam, thuộc họ Convolvulaceae, là một loại cây lương thực quan trọng tại nhiều quốc gia châu Á, châu Phi và châu Mỹ La Tinh.
Ở Việt Nam, khoai lang được trồng rộng rãi khắp các vùng từ trung du, miền núi Bắc bộ đến đồng bằng sông Cửu Long, với các vùng trọng điểm trồng khoai lang tại các tỉnh ven biển từ Thanh Hóa đến Bình Thuận.
Cây khoai lang không chỉ là nguồn lương thực thiết yếu mà còn mang lại giá trị kinh tế cao. Hiện tại, có khoảng 20 giống khoai lang được trồng tại Việt Nam, trong đó giống khoai lang K51 được đánh giá là có năng suất cao nhất, có thể đạt từ 25-30 tấn/ha.
Nhiệt độ lý tưởng để cây khoai lang phát triển nằm trong khoảng 20°C - 30°C. Cây sinh trưởng và phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết ôn hòa, thích hợp cho các giai đoạn từ phát triển rễ, thân, lá đến quá trình hình thành và phát triển củ.
Yêu cầu đất trồng
Khoai lang là loại cây không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau như đất cát pha, đất phù sa hoặc đất thịt nhẹ. Đặc biệt, đất tơi xốp, dễ thoát nước và có tầng canh tác dày là điều kiện lý tưởng để khoai lang sinh trưởng tốt.
Đối với đất có tầng canh tác mỏng hay vùng đất trũng, cần phải lên luống to và cao. Đối với đất có cơ giới nặng, việc bón phân hữu cơ để cải thiện độ tơi xốp là cần thiết.
Yêu cầu đất trồng
Khoai lang là loại cây không kén đất, có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau như đất cát pha, đất phù sa hoặc đất thịt nhẹ. Đặc biệt, đất tơi xốp, dễ thoát nước và có tầng canh tác dày là điều kiện lý tưởng để khoai lang sinh trưởng tốt.
Đối với đất có tầng canh tác mỏng hay vùng đất trũng, cần phải lên luống to và cao. Đối với đất có cơ giới nặng, việc bón phân hữu cơ để cải thiện độ tơi xốp là cần thiết.
Về thời vụ trồng
Khoai lang ở Việt Nam thường được trồng ngay sau vụ thu hoạch lúa hè thu, từ tháng 9 đến tháng 10. Giống khoai K51, với thời gian sinh trưởng ngắn (khoảng 75 - 80 ngày), có thể được trồng muộn vào tháng 11.
Ngoài ra, khoai lang còn được trồng vào vụ xuân ở trung du, miền núi phía Bắc, và vụ hè thu tại các vùng đất ven sông hoặc vườn cây ăn quả, sườn dốc.
Chuẩn bị đất
Đất trồng khoai lang cần được cày bừa kỹ, dọn sạch cỏ dại và phế phụ phẩm của cây vụ trước. Đối với đất dốc, cần bừa theo đường đồng mức để hạn chế rửa trôi và xói mòn.
Với đất ruộng, nên tranh thủ cày bừa sau khi thu hoạch vụ trước, không nên làm đất quá nhỏ để tránh tình trạng đất bị mất dinh dưỡng và giảm độ tơi xốp, ảnh hưởng đến sự phát triển của củ khoai lang.
Để chuẩn bị trồng khoai lang hiệu quả, cần chú trọng từ khâu chọn giống, chuẩn bị đất đến cách chăm sóc cây sau khi trồng.
Chuẩn bị trước khi cắt dây
Trước khi cắt dây khoai lang đem trồng từ 7 – 10 ngày, không nên bón thêm phân đạm mà chỉ nên dùng phân lân hoặc kali. Duy trì độ ẩm cho dây khoai lang không quá 70% để đảm bảo dây phát triển mạnh.
Chọn dây khoai lang giống
Lựa chọn dây khoai lang bánh tẻ (tốt, cứng, không có rễ), lá tươi tốt, không bị sâu bệnh. Mỗi dây chọn lấy đoạn 1 và đoạn 2, mỗi đoạn có từ 5 – 8 đốt (lóng thân) là đạt tiêu chuẩn. Dây phải được cắt khi thu hoạch, ưu tiên cắt vào buổi chiều tối và trời không mưa để tránh làm hỏng dây giống. Độ dài dây cắt khoảng 25 – 35cm.
Trước khi cắt dây khoai lang đem trồng từ 7 – 10 ngày, không nên bón thêm phân đạm mà chỉ nên dùng phân lân hoặc kali. Duy trì độ ẩm cho dây khoai lang không quá 70% để đảm bảo dây phát triển mạnh.
Chọn dây khoai lang giống
Lựa chọn dây khoai lang bánh tẻ (tốt, cứng, không có rễ), lá tươi tốt, không bị sâu bệnh. Mỗi dây chọn lấy đoạn 1 và đoạn 2, mỗi đoạn có từ 5 – 8 đốt (lóng thân) là đạt tiêu chuẩn. Dây phải được cắt khi thu hoạch, ưu tiên cắt vào buổi chiều tối và trời không mưa để tránh làm hỏng dây giống. Độ dài dây cắt khoảng 25 – 35cm.
Thời điểm trồng bằng củ
Sau khi trồng khoai lang bằng dây được 3 – 4 năm, cây có thể bị thoái hóa và năng suất giảm. Khi đó, bà con nên chuyển sang trồng khoai lang bằng củ để phục hồi giống.
Chọn củ khoai lang giống
Chọn củ khoai có vỏ nhẵn mịn, màu sắc đúng giống, không bị ghẻ hoặc sâu bệnh. Kích thước củ nên to vừa phải. Sau khi chọn củ giống, để củ ở nơi thoáng mát, có ánh sáng tán xạ giúp củ phát triển mầm đều.
Cách trồng khoai lang nhiều củ đòi hỏi bạn cần nắm vững kỹ thuật từ khâu chuẩn bị đất trồng, chọn giống đến cách chăm sóc cây.
Bước 1: Chuẩn bị củ khoai lang giống
Trước tiên, bạn hãy chọn những củ khoai lang khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Sau đó, cắt củ khoai lang ra làm đôi để tạo điều kiện cho mầm mọc dễ dàng hơn.
Bước 2: Ngâm củ khoai trong nước
Dùng tăm tre xiên đều xung quanh nửa củ khoai để làm giá đỡ. Sau đó, đặt nửa củ vào cốc nước sạch sao cho phần củ ngập một nửa trong nước. Đặt cốc ở nơi thoáng mát, có ánh sáng gián tiếp. Sau vài tuần, củ sẽ bắt đầu mọc mầm và rễ.
Bước 3: Trồng khoai lang trong chậu đất
Khi rễ và mầm đã phát triển đủ, bạn hãy chuẩn bị chậu đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Đặt nửa củ khoai vào chậu, phủ đất nhẹ nhàng và tưới nước vừa đủ ẩm.
Bước 4: Chăm sóc khoai lang
Theo dõi sự phát triển của cây, tưới nước thường xuyên, nhưng không quá nhiều để tránh ngập úng. Bổ sung phân bón hữu cơ định kỳ để cây phát triển mạnh. Đồng thời, kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sâu bệnh kịp thời.
Bước 4: Chăm sóc khoai lang
Theo dõi sự phát triển của cây, tưới nước thường xuyên, nhưng không quá nhiều để tránh ngập úng. Bổ sung phân bón hữu cơ định kỳ để cây phát triển mạnh. Đồng thời, kiểm tra cây thường xuyên để phát hiện sâu bệnh kịp thời.
Bước 1: Chuẩn bị củ khoai và xiên tăm
Đầu tiên, chọn một củ khoai lang khỏe mạnh, không bị sâu bệnh. Sử dụng 3 que tăm xiên vào giữa củ khoai để giữ cho củ không ngập hoàn toàn trong nước. Đặt củ khoai lang vào một cốc thủy tinh đã chuẩn bị sẵn.
Bước 2: Đổ nước vào cốc thủy tinh
Tiếp theo, đổ nước sạch vào cốc sao cho nửa dưới của củ khoai được ngâm trong nước, trong khi nửa trên vẫn khô thoáng. Điều này giúp kích thích củ khoai nảy mầm từ phần ngập nước.
Bước 3: Chăm sóc và theo dõi quá trình nảy mầm
Đặt cốc thủy tinh ở vị trí có ánh sáng nhẹ, không quá gắt. Sau khoảng 1 - 2 tuần, bạn sẽ thấy củ khoai lang bắt đầu nảy mầm và mọc những chiếc lá non. Lưu ý thường xuyên thay nước để đảm bảo sạch sẽ và đủ dưỡng chất cho cây.
Bước 4: Chờ đợi thu hoạch
Sau khoảng 1 - 2 tháng chăm sóc, cây khoai lang thủy sinh sẽ phát triển mạnh mẽ, rễ dài và lá sum suê. Cây đã sẵn sàng để bạn thu hoạch củ hoặc tiếp tục để trang trí trong không gian xanh của nhà.
Bước 1: Chuẩn bị chai nhựa và đổ nước
Trước tiên, bạn cần chuẩn bị một chai nhựa đã cắt bỏ phần miệng để dễ thao tác. Đổ nước sạch vào chai sao cho đủ để ngập khoảng nửa củ khoai lang khi đặt vào.
Bước 2: Cố định củ khoai lang bằng tăm tre
Sử dụng que tăm tre xiên qua củ khoai để tạo giá đỡ, giúp củ khoai không ngập quá sâu trong nước. Sau đó, đặt củ khoai vào chai nhựa sao cho nước ngập ½ phần dưới của củ. Điều này sẽ giúp phần rễ phát triển và hút nước.
Bước 3: Đặt cây ở vị trí thoáng mát, có nắng
Đặt chai nhựa chứa khoai lang ở nơi có ánh sáng nhẹ, thoáng mát để cây có đủ điều kiện sinh trưởng. Lưu ý không đặt cây ở nơi có ánh nắng quá gắt sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển.
Bước 4: Thay nước định kỳ và chăm sóc
Thay nước cho cây 1 lần/tuần để giữ nước luôn sạch và giúp cây phát triển tốt. Sau khoảng 1 tháng, lá khoai sẽ mọc sum suê và rễ phát triển mạnh.
Bước 5: Chuyển cây ra đất trồng
Khi thấy cây khoai đã phát triển mạnh, bạn có thể chuyển cây ra đất lớn để cây có không gian và dinh dưỡng đủ hơn cho quá trình hình thành củ. Điều này sẽ giúp cây phát triển tốt hơn và cho năng suất cao.
Bước 4: Thay nước định kỳ và chăm sóc
Thay nước cho cây 1 lần/tuần để giữ nước luôn sạch và giúp cây phát triển tốt. Sau khoảng 1 tháng, lá khoai sẽ mọc sum suê và rễ phát triển mạnh.
Bước 5: Chuyển cây ra đất trồng
Khi thấy cây khoai đã phát triển mạnh, bạn có thể chuyển cây ra đất lớn để cây có không gian và dinh dưỡng đủ hơn cho quá trình hình thành củ. Điều này sẽ giúp cây phát triển tốt hơn và cho năng suất cao.
Cách thu hoạch khoai lang
Khi cây khoai lang có dấu hiệu ngừng phát triển như lá ở gốc ngả màu vàng và phần củ dưới đất bắt đầu có dấu hiệu nhăn nheo, bạn đã có thể tiến hành thu hoạch.
Lưu ý, hãy chọn những ngày khô ráo để thu hoạch, giúp củ không bị dính quá nhiều đất bám và dễ bảo quản hơn. Quá trình thu hoạch nên thực hiện nhẹ nhàng, tránh dùng lực quá mạnh để không làm xây xát hay tổn thương củ, giúp khoai bảo quản lâu hơn.
Cách bảo quản khoai lang
Sau khi thu hoạch hoặc mua khoai lang về, bạn có thể bảo quản chúng lâu hơn bằng cách sử dụng giấy báo để bọc từng củ khoai. Xếp khoai lang vào thùng giấy lớn, giữ khoảng cách giữa các củ để tránh việc va đập.
Tránh xếp chồng củ khoai lên nhau, điều này sẽ giúp khoai không bị tăng nhiệt độ dẫn đến hỏng nhanh chóng. Bảo quản khoai lang ở nơi khô thoáng, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp, để khoai luôn tươi và giữ nguyên dinh dưỡng.
Cách bảo quản khoai lang
Sau khi thu hoạch hoặc mua khoai lang về, bạn có thể bảo quản chúng lâu hơn bằng cách sử dụng giấy báo để bọc từng củ khoai. Xếp khoai lang vào thùng giấy lớn, giữ khoảng cách giữa các củ để tránh việc va đập.
Tránh xếp chồng củ khoai lên nhau, điều này sẽ giúp khoai không bị tăng nhiệt độ dẫn đến hỏng nhanh chóng. Bảo quản khoai lang ở nơi khô thoáng, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp, để khoai luôn tươi và giữ nguyên dinh dưỡng.
Tình trạng khô hạn vào mùa nắng
Vào mùa nắng, cây khoai lang thường gặp tình trạng khô hạn do thiếu nước. Để đảm bảo cây phát triển tốt, bạn cần tưới nước đều đặn và duy trì độ ẩm cho đất từ 70-80%. Điều này giúp cây có đủ nước để phát triển và cho ra củ to, ngọt. Hãy tưới nước vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh tưới vào ban đêm để ngăn ngừa các bệnh về nấm.
Ngập úng vào mùa mưa
Trong mùa mưa, nếu cây khoai lang không được thoát nước tốt, dễ dẫn đến tình trạng ngập úng và thối rễ. Khi đó, bạn nên tạo rãnh thoát nước hoặc lên luống cao để giúp cây thoát nước nhanh hơn. Điều này sẽ tránh cho cây bị hư thối do ngập nước và giảm thiểu các bệnh hại liên quan đến độ ẩm cao.
Sâu bệnh và chuột phá hoại
Cây khoai lang thường bị tấn công bởi bọ hà và chuột, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Để phòng tránh sự phá hoại của chúng, bạn nên kiểm tra vườn thường xuyên và áp dụng các biện pháp phòng chống như sử dụng bẫy chuột, thuốc diệt sâu bọ tự nhiên, và bảo vệ vườn bằng lưới che chắn. Điều này sẽ giúp cây phát triển khỏe mạnh và đảm bảo cho một vụ thu hoạch tốt.
Trong mùa mưa, nếu cây khoai lang không được thoát nước tốt, dễ dẫn đến tình trạng ngập úng và thối rễ. Khi đó, bạn nên tạo rãnh thoát nước hoặc lên luống cao để giúp cây thoát nước nhanh hơn. Điều này sẽ tránh cho cây bị hư thối do ngập nước và giảm thiểu các bệnh hại liên quan đến độ ẩm cao.
Sâu bệnh và chuột phá hoại
Cây khoai lang thường bị tấn công bởi bọ hà và chuột, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Để phòng tránh sự phá hoại của chúng, bạn nên kiểm tra vườn thường xuyên và áp dụng các biện pháp phòng chống như sử dụng bẫy chuột, thuốc diệt sâu bọ tự nhiên, và bảo vệ vườn bằng lưới che chắn. Điều này sẽ giúp cây phát triển khỏe mạnh và đảm bảo cho một vụ thu hoạch tốt.